پاول دورف، مدیرعامل تلگرام قبلاً خبر داده بود که این پیامرسان درحالتوسعه ابزارهایی توسط فناوری بلاک چین است و به این شکل میخواهد در برابر فیلترینگ دولتها مقاوم شود؛ اما آیا این شرکت واقعاً توانایی چنین کاری را دارد؟
از -۲۷ فروردین- تلگرام در روسیه فیلتر شد. آنطور که مقامات امنیتی روسیه معتقد هستند، تروریستهایی که در آوریل ۲۰۱۷ به متروی سنپترزبورگ حمله کردند و باعث کشته شدن ۱۴ نفر شدند، از طریق پیامرسان تلگرام باهم در ارتباط بودهاند. FSB یا سرویس امنیتی فدرال روسیه به همین دلیل درخواست دسترسی به کلیدهای رمزگذاری پیامهای تلگرام را داشتهاند؛ درخواستی که با مخالفت تلگرام روبهرو شده و درنهایت باعث فیلتر شدن تلگرام در روسیه شد.
از سوی دیگر مقامات مختلف در کشور ما نیز در خصوص فیلتر تلگرام اظهارنظرهای متفاوتی داشتهاند و هنوز مشخص نیست که چه سرنوشتی در انتظار این پیامرسان پرطرفدار در ایران باشد. بااینحال تلگرام هیچ زمان مدعی نشده است که مقامات ایرانی به دنبال کلیدهای رمزگذاری شده بودهاند، اما از طرفی به دنبال همکاری این پیامرسان با ایران هستند؛ پیامرسانی که نقش یک رسانه را در کشورمان برعهدهگرفته است.
به هر صورت امروز اختلافنظرهای تلگرام با دولتها باعث شده تا در روسیه پروندهاش بسته شود و در ایران هم اخبار ضدونقیضی از فیلترینگ آن به گوش برسد؛ اما به گفته مدیرعامل تلگرام، این سرویس درحالتوسعه فناوریهایی مبتنی بر بلاکچین است که انسداد آن جلوگیری میکند.
پاول دورف، مدیرعامل تلگرام در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۷ -دیماه ۹۶- گفت که این شرکت در حال طراحی ابزارهای مبتنی بر فناوری بلاکچین یا زنجیره بلوک است که از فیلتر آن جلوگیری به عمل میآورد.
سپس تلگرام اولین قدمهای توسعه خود در مسیر بلاکچین را با «شبکه باز تلگرام» یا TON برداشت و شروع به جمعآوری سرمایه اولیه کرد. بر اساس گزارشها، سرمایه جمعآوریشده توسط تلگرام برای توسعه شبکهای مبتنی بر بلاکچین در سیستم ذخیرهسازی فایل، خدمات DNS، سامانه تبادل تبلیغات و موارد دیگر به کار گرفتهشده است.
اما آیا تلگرام با استفاده از فناوری بلاکچین میتواند حالتی ضد فیلتر به خود بگیرد؟ کارشناس رمز پول و تکنولوژی بلاکچین عقیده دارد که تلگرام احتمالاً توانایی این کار را دارد، چراکه در فناوری بلاکچین «نود (Node) مرکزی» وجود ندارد.
کارشناسان بر این باورند: «در سیستمهای بلاکچین نود مرکزی وجود ندارد تا یک دولت یا ISP بتواند جلوی آن را بگیرد. اطلاعات موجود از طریق تکتک کاربرانی که از این اکوسیستم استفاده میکنند پخش میشود. ازنظر فنی، حجمی از دیتا که متشکل از مکالمات کاربران است تشکیل میشود و زمانی که حجم دیتا به حجم از پیش تعیینشده برای هر بلاک رسید، بلاک جدید شکل میگیرد و هَش (درهمسازی) میشود. مفهومی به نام «دشواری» در این سیستم اعلام میشود و کاربران شروع به هش کردن دیتا میکنند تا نتیجه کمتر از سطح دشواری شود. در این شرایط هش پخش میشود و همه کاربرانی که در این شبکه مشارکت دارند به شکل خودکار آن را تست میکنند و سیستمی مشابه رأیگیری اتفاق میافتد. اگر بیشتر از ۵۰ درصد از شبکه قبول داشته باشند که دیتا هش شده، دیتا بهعنوان یک بلاک معتبر در زنجیره بلوکی قرار میگیرد.»
موضوع دیگری که باید به آن توجه کرد، هزینههایی است که تلگرام و سرویسهای مشابه برای استفاده از فناوری بلاکچین خواهند پرداخت. در عمل برخی از هزینههای سختافزاری بهشدت کاهش مییابد، اما از طرف دیگر این هزینههای تحقیق و توسعه برای حل مشکلات بزرگ این فناوری خواهند بود که میتوانند برای شرکتی مانند تلگرام مسئلهساز شوند. این کارشناس فناوری بلاکچین در رابطه با همین موضوع بیشتر توضیح میدهد:
«هزینههای شرکتی که در این مسیر جلو میرود، ازنظر سختافزار فیزیکی مانند اجاره منابع در دیتاسنترها بهشدت کاهش پیدا میکند، چون در سیستمهای مبتنی بر بلاکچین، مرکزیتی وجود ندارد. بااینحال، فناوری بلاکچین یک تکنولوژی جدید است که نیاز به توسعه دارد. به همین دلیل عمده هزینههای شرکتی مثل تلگرام در این مسیر، صرف حل مشکلات گستردهای خواهد شد که در آن وجود دارد.»
«برای مثال زمان پاسخدهی به نیاز کاربران در فناوری بلاکچین هنوز در لحظه نیست. سیستمهای بلاکچین هنوز به بلوغی نرسیدهاند که بتوانند در لحظه به نیاز شما پاسخ دهند. کاربر زمانی که در یک سرویس یا یک وبسایت درخواستِ عملیاتی را میدهد، انتظار دارد که در لحظه نتیجه آن را دریافت کند. حل این مشکلات و توسعه چنین سیستمی برای شرکتی مانند تلگرام، آنهم برای اولین بار، فوقالعاده بالاست.»
بعضی از کارشناس فناوری اطلاعات باور دارد که ذخیرهسازی داده در هر حالتی هزینه دارد: «اگر تلگرام بخواهد بار سنگین محتوای شبکه را روی نودهای توزیعشده بیندازد، باید بهاندازه کافی جذابیت مالی ایجاد کند و این موضوع به پلتفرم قراردادهای هوشمند و ارزش گرام در دنیای ارزهای دیجیتالی بستگی خواهد داشت»
کارشناسان باور دارد که اگر فقط سرویس پراکسی TON با موفقیت عملیاتی شود، بازهم تلگرام از اکثر موانع فیلترینگ با موفقیت عبور خواهد کرد. پراکسی TON همانند پروژه I2P به کمک گرههای داوطلب در شبکه یا همان NODE ها، از معماری همتا به همتا P2P برای برقراری ارتباط بین مبدأ و مقصد استفاده میکند و پیادهسازی آن روی بستر بلاکچین و همراه شدنش با دیگر اجزای پروژه TON میتواند امنیت کامل شبکه را تضمین کند.
بااینحال جالب اینجاست که ازنظر تئوری اما با شیوهای متفاوت از فیلترینگ شبکهای و سنتی، سرویسهای مبتنی بر بلاکچین هم قابلیت مسدود شدن رادارند. کارشناسان این مسئله را اینطور توضیح میدهند:
«دولتها منابع نامحدودی را در اختیاردارند و میتوانند آنقدر از منابع خود بهره بگیرند تا ۵۰ + ۱ درصد از منابع یک شبکه را در اختیار بگیرد. درواقع یک دولت به این شکل میتواند سهمی بیشتر از منابع کاربران را در اختیار بگیرد و در چنین حالتی، در زمان ساین (تائید) شدن یک بلاک، قادر است هرچه میخواهد را به بلاک اضافه کند. احتمالاً فرآیند فیلترینگ در چنین سیستمهایی به این شکل باشد. بااینحال فیلتر کردن با مفهوم کنونی که از طریق شبکه جلوی فعالیت یک سیستم گرفته میشود، عملاً غیرممکن است.»
از طرفی کارشناسان باور دارند که اگر شبکه با ویژگیهای وعده دادهشده آغاز به کار کند، تقریباً هیچ مانعی را سر راه خود نخواهد دید: «اگرچه در حالت تئوری میتوان اکثریت بلوکها را در اختیار گرفت و اطمینان شبکه را از بین برد، اما برای شبکهای مثل تلگرام با چند صد میلیون کاربر در سطح جهان و نودهای متعدد، نفوذ در این شبکه از حد توانایی همه خارج است.»
این کارشناس بحث اصلی را در توانایی اجرایی گروه فنی تلگرام میبیند چراکه محققان آنچه تلگرام منتشر کرده است را به خیالپردازی تشبیه کردهاند. کارشناسان بر این باورند: «پیادهسازی هرکدام از بخشهای پروژه TON ازجمله معماری بلاکچین با پشتیبانی از ۲۹۲ زنجیره جانبی، فناوری شاردینگ جدید برای کاهش هزینه و افزایش سرعت، مسیریابی سریع بر اساس بلاکچین، اتخاذ الگوریتم POS مناسب برای نودها، زیرساخت P2P ذخیرهسازی محتوای کلان به شکل توزیعشده، پراکسی P2P سرویس DNS توزیعشده و خدمات پرداخت مالی، بهاندازه کافی مشکلات عملیاتی و اجرایی دارند. پیادهسازی همه آنها در قالب شبکه یکپارچه TON «حداقل در حال حاضر به خیالپردازی شبیهتر است.»
نکته مهم اینجاست که در اسناد مربوط به شبکه باز تلگرام، توضیحات فنی ارائه نشده است. «کریستین کاتالینی» یکی از اساتید مؤسسه MIT در گفتگو با «ورج» میگوید که مستندات ۱۳۲ صفحهای اوراق سفید تلگرام صرفاً ترکیبی از آمال و آرزوهاست. «متیو گرین» استاد دانشگاه جان هاپکینز همنظر مشابهی دارد و اگرچه دانش فنی و توان اجرایی دورف و تیم تلگرام را تحسین میکند اما میگوید:
«صادقانه بگویم، اوراق سفید تلگرام شبیه این است که فردی اهداف جاه طلبانه پروژههای مختلف را از سرتاسر اینترنت جمعآوری کرده و تصمیم گرفته تمام آنها را یکجا و بهتر انجام دهد.»
فناوری بلاکچین اگرچه تاکنون بیشتر در بازارهای مالی و رمز پولها کاربرد داشته است و درواقع، چنین استفادههایی از آنیک مفهوم تازه هستند. بااینحال سرویسهای دیگری بهجز تلگرام وجود داشتهاند که قادر به پیادهسازی فناوری بلاکچین در بستر خود بودهاند.
«سرویسهایی که از بلاکچین استفاده میکنند امروز کم نیستند اما به دلیل نوظهور بودن این فناوری، بیشتر آنها هنوز خام و نوپا هستند. «کیم دات کام»، مالک وبسایت مگا آپلود در حال کار روی سرویس تازهای به نام «K.im» است که تاکنون فقط نمونههای اولیه آن را دیدهایم. به گفته کیم دات کام، این سرویس یک فضای ذخیرهسازی مبتنی بر بلاکچین است که دادهها در آن جای خاصی ذخیره نمیشود بلکه همه افرادی که از آن استفاده میکنند میتوانند به آن دسترسی داشته باشند. نکته اینجاست که بر اساس رمزگذاری که در این سیستم انجام میشود، هر کاربر صرفاً به دادههای خودش دسترسی دارد.»
نمونه دیگر، شبکه اجتماعی stimyt است که مبتنی بر شبکه بلاکچین توسعه پیداکرده. این شبکه کنترل مشخصی ندارد و فعلاً بر پایه متن کار میکند، به همین دلیل حجم آن کوچک و استفاده از آن ساده است.
درنهایت میتوان نتیجه گرفت که انسداد پروژههای کوچک مبتنی بر بلاکچین ازنظر تئوری غیرممکن نیست، اما زمانی که بحث از چند صد میلیون کاربر به میان میآید، بعید است منابع کافی برای گرفتن سهم ۵۱ درصدی جهت از بین بردن اطمینان شبکه وجود داشته باشد. البته همه اینها بهشرط آن است که تیم تلگرام بتواند آرزوهایی که روی کاغذ آورده را واقعاً عملیاتی کند و مشکلات بزرگ بلاکچین برای چنین سیستمی، ازجمله در لحظه نبودن آن را حل کند.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
لطفا پاسخ را به عدد انگلیسی وارد کنید:
